ကိုယ့္ကိုယ္ကို ျပန္ေပးတဲ့ လက္ေဆာင္

A friend is a gift you give yourself.

Robert Louis Stevenson (1850-1894)
မိတ္ေဆြဆိုတာ ကိုယ့္ကိုယ္ကို ျပန္ေပးတဲ့ လက္ေဆာင္တစ္မ်ိဳးပဲ။
(ေရာဘတ္လူးစစ္စ္ စတီဗင္ဆန္)

“လက္ေဆာင္”ဟုေျပာေသာအခါ ကိုယ္က သူမ်ားကိုေပးတဲ့လက္ေဆာင္၊ သူမ်ားက ကိုယ့္ကိုေပးတဲ့လက္ေဆာင္ဟု အမ်ားနားလည္ၿပီးျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္ ကိုယ့္ကိုယ္ကို လက္ေဆာင္ျပန္ေပးသည္ဟု၎၊ ကိုယ့္ကိုယ္ကို ျပန္ေပးရတဲ့လက္ေဆာင္တစ္မ်ိဳးရွိသည္ဟု၎ ေျပာေသာအခါ ရယ္ေကာင္းရယ္ၾကေပမည္။ ၀တၳဳ၊ ကဗ်ာ၊ အက္ေဆးႏွင့္ ခရီးသြားစာေပေရးသားသူ စေကာ့တလန္ႏိုင္ငံသား စာေရးဆရာႀကီး ေရာဘတ္လူးစစ္စ္ကမူ ေလာကမွာ ကိုယ့္ကိုယ္ျပန္ေပးတဲ့ လက္ေဆာင္တစ္မ်ိဳးရွိသည္ ဟုဆိုသည္။ ထိုလက္ေဆာင္မွာ “မိတ္ေဆြ” ပင္တည္း။ သို႔ေသာ္ မိတ္ေဆြဟု စကားလံုးအားျဖင့္ အလြယ္တကူေျပာဆိုေနၾကေသာ္လည္း ၎၏အနက္အဓိပၸါယ္မွာ မ်ားစြာက်ယ္ေျပာသလို အလြန္ရဖို႔ခဲရင္းေသာ၊ သို႔မဟုတ္ ေပးဖုိ႔ခက္ခဲေသာ လက္ေဆာင္တစ္မ်ိဳးလဲျဖစ္သည္။
က်ေနာ့္ဘ၀မွာ မိတ္ေဆြအမ်ိဳးမ်ိဳးရွိခဲ့ဖူးသည္၊ ရွိလဲရွိေနဆဲ၊ ေနာင္လဲ ရွိေနေပဦးမည္။ မိတ္ေဆြမရွိ၍ မျဖစ္။ “အမိတၱႆ ကုေတာ သုခံ-မိတ္ေဆြမရွိသူအား ခ်မ္းသာမရွိ” ဟု နီတိဆရာမ်ား မိန္႔မွာခဲ့ၾကသည္။ လူသည္ အသိုင္းအ၀ိုင္းႏွင့္ ေနထိုင္ရွင္သန္ရေသာ သတၱ၀ါ တစ္မ်ိဳးျဖစ္သည္။ အသိုင္းအ၀ိုင္းႏွင္း ကင္းမဲ့သြားပါက ထိုသူ႔ကို နိပ္က်ေသာ တိရစၦာန္ဟု၎၊ သို႔မဟုတ္ ျမင့္ျမတ္ေသာ နတ္ေဒ၀တာဟု၎ မွတ္ယူႏိုင္ေၾကာင္း ဂရိဒႆနဆရာႀကီး အရစၥတိုတယ္လ္က ေျပာဖူးသည္။ က်ေနာ္သည္ တိရစၦာန္လည္း မျဖစ္လိုပါ၊ ထို႔အတူ နတ္ေဒ၀တာလဲ မျဖစ္လိုပါ။ က်ေနာ္ျဖစ္ခ်င္ေသာအရာမွာ လူပီသေသာ လူတစ္ေယာက္ျဖစ္သည္။ ထိုသို႔ျဖစ္ဖို႔အတြက္ မိတ္ေဆြအေပါင္းအသင္းကို ဆက္လက္ရွာေဖြရေပဦးမည္။
လြန္ခဲ့တဲ့ သံုးရက္ေလာက္က က်ေနာ္နဲ႔ ရင္းႏွီးတဲ့ မိတ္ေဆြတစ္ေယာက္က သူ႔အခက္ခဲေလးတစ္ခုကို ေျပာျပသည္။ သူ႔နဲ႔အလြန္ရင္းႏွီးသူ လုပ္ေဖၚကိုင္ဖက္ တစ္ေယာက္က အခုတစ္ေလာ သူ႔အေပၚဆက္ဆံပံု မူမမွန္ေၾကာင္း၊ သူ႔ကိုယ္သူပဲ ေတာ္တယ္၊ တတ္တယ္၊ လွတယ္လို႔ထင္ေနေၾကာင္း ေျပာျပသည္။ က်ေနာ္ ေကာင္း၏/ဆိုး၏ မွတ္ခ်က္တစ္စံုတစ္ရာျပန္မေပးလိုက္ပါ။ အဘယ့္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ ယင္းစကားအားလံုးသည္ သူ႔တစ္ဦးတည္း၏ ပါးစပ္မွ ထြက္လာေသာ စကားမ်ားသာျဖစ္သည္။ မွန္ခ်င္လဲမွန္ေပမည္၊ အပိုအလိုေတြလဲ ရွိေကာင္းရွိႏိုင္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ က်ေနာ္မသိရေသာ ဟုိဘက္လူကိုအျပစ္ဖို႔ၿပီး က်ေနာ့္မိတ္ေဆြတိုင္တန္းေသာ စကားမ်ားကို အတည္မယူပါ။ သို႔ေသာ္ သူ႔ကို ေမးခြန္းတစ္ခု ျပန္ေမးလိုက္သည္။ “ခင္ဗ်ားက အဲဒီလို ထင္ေနတာမ်ိဳးေကာ မျဖစ္ႏိုင္ဘူးလား?၊ ေနာက္ၿပီး အဒီလိုေျပာရေလာက္ေအာင္ ခုိင္လံုတဲ့ အေထာက္အထားေတြေကာ ရွိလို႔လား?”။ ထိုေမးခြန္းအတြက္ သူေပးေသာအေျဖသည္ သူ႔အထင္သာျဖစ္သည္။
သူက သူ႔ရဲ႕မိတ္ေဆြအေပၚ “သူတစ္ပါးကို အေကာင္းမျမင္တတ္သူ၊ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုပဲ အထင္ႀကီးသူ၊ ျမင္ျမင္သမွ်ကို ကိုယ္နဲ႔ႏႈိင္းယွဥ္တတ္သူ” အျဖစ္ ျမင္သည္။ လူတစ္ေယာက္ စရုိက္တစ္မ်ိဳးစီလႊမ္းမိုးခံေနရတဲ့အတြက္ သူ႔အျမင္ မွန္ေကာင္းမွန္ႏိုင္သည္။ သို႔ေသာ္ ယင္းျပစ္ခ်က္၊ သို႔မဟုတ္ စြပ္စဲြခ်က္အားလံုးသည္ အခ်င္းခ်င္း စိတ္၀မ္းကြဲျပားေနတဲ့အခါ ပိုမိုေပၚလြင္သေယာင္ရွိတတ္သည္။ တစ္ဘက္သား၏ သာမန္အျပဳအမူမ်ားသည္ မိမိက ဂရုတစိုက္ၾကည့္ေနတဲ့အခါမ်ိဳးမွာ “ငါ့ကိုပဲ ေစာင္းၿပီး လုပ္ေလသလား? ေျပာေလသလား? စသည္အားျဖင့္ “လား?” ေပါင္းမ်ားစြာ ေခါင္းထဲ၀င္လာၿပီး အျမင္မၾကည္မလင္ျဖစ္တတ္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ က်ေနာ္သည္ က်ေနာ္မႀကိဳက္တဲ့သူေတြနဲ႔ မေတြ႔မိေအာင္ က်ိဳးစားေနသည္။ ထိုသူတို႔၏ သာမန္အေျပာအဆို အမူအယာမ်ားေၾကာင့္ က်ေနာ္ အကုသုိလ္မပြါးလိုပါ။ က်ေနာ့္မိတ္ေဆြကိုလဲ ယင္းသေဘာကို ေျပာျပျဖစ္သည္။
အေပါင္းအသင္းဆိုင္ရာ ဘုရားစာေပလာ လမ္းညႊန္ခ်က္မ်ားႏွင့္ ေခတ္ပညာရွင္တို႔ အဆိုအမိန္႔ေတြ မ်ားစြာရွိေသာ္လဲ က်ေနာ့္တို႔လို သာမန္လူေတြအတြက္ တစ္ခါတရံမွာ လိုက္နာဖို႔ရာ ခက္ခဲလွသည္။ သို႔ေသာ္လဲ အေပါင္းအသင္းဆုိင္ရာ Key တစ္ခုေတာ့ရွိသည္။ ယင္းမွာ တစ္ဘက္သားအလုိသို႔ တတ္ႏိုင္သမွ် လိုက္ေလ်ာျခင္းပင္တည္း။ မိတ္ေဆြအေပါင္းအသင္း တည္ၿမဲေရးမွာ သူ႔အလိုသို႔ လိုက္ေလ်ာျခင္းသည္ အဓိကက်ေသာ အခန္းက႑မွပါ၀င္ေၾကာင္း သတိထားမိက သိႏိုင္သည္။ က်ေနာ္ရထားေသာ ေရရွည္/ေရတိုမိတ္ေဆြေျမာက္မ်ားစြာတို႔ကို သတၱဳခ်ၾကည့္ပါက “သူ႔အလိုသို႔လိုက္ေလ်ာျခင္း” ကီးကို အခါမ်ားစြာ အသံုးျပဳခဲ့ေၾကာင္း ၀န္ခံရေပမည္။ တစ္ရံတစ္ခါ ကိုယ့္ဆႏၵနည္းနည္းမွ မပါပဲ လိုက္ေလ်ာခဲ့ရေသာ အခါမ်ားလဲ မ်ားစြာမ်ားစြာပင္ရွိခဲ့ဖူးပါသည္။ ယင္းအတြက္ က်ေနာ္ရလိုက္ေသာ ရလာဒ္မွာ ထိုသူမ်ားသည္ က်ေနာ့္အတြက္ ဘာမဆို လုပ္ေပး၀ံ့ေသာ သူမ်ားျဖစ္လာခဲ့ၾကသည္။ က်ေနာ္သည္ ယင္းကီးကို အသံုးျပဳၿပီး ကိုယ့္ကိုယ္ကို တန္ဖိုးမျဖတ္ႏိုင္ေသာ လက္ေဆာင္မ်ားစြာ ေပးခဲ့ဖူးသည္၊ အခုလဲ ေပးေနဆဲ၊ ေနာင္လဲ ေပးေနရဦးမည္သာျဖစ္ပါသတည္း။
အားလံုး ကိုယ့္ကိုယ္ကို လက္ေဆာင္ေကာင္းေတြ ေပးႏိုင္ၾကပါေစ----။